Artriti është termi mjekësor që përcakton praninë e inflamacionit në një ose më shumë artikulacione. Ka forma të ndryshme të artritit, me shkaqe dhe karakteristika specifike. Artriti është një gjendje e zakonshme shëndetësore që shkakton dhimbje dhe dëmtime në kyçe, kocka dhe pjesë të tjera të trupit në varësi të llojit. Osteoartriti, për shembull, i cili nuk është inflamator, është më i zakonshmi, megjithëse ka mbi 100 lloje. Në fakt, deri në 40% e meshkujve dhe 47% e femrave mund të diagnostikohen me osteoartrit gjatë jetës së tyre. Artriti reumatoid (RA) dhe artriti psoriatik janë gjithashtu kushte inflamatore që konsiderohen sëmundje autoimune. Podagra është një tjetër lloj i zakonshëm i artritit inflamator.
Simptomat
Shumica e simptomave që sinjalizojnë fillimin e artritit përfshijnë artikulacionet e trupit të njeriut.
Manifestimet tipike të inflamacionit të kyçeve janë:
- Dhimbje
- Ngurtësia e kyçeve
- Ënjtje e kyçeve
- Skuqje dhe ndjesi nxehtësie
- Aftësi e zvogëluar për të lëvizur
- Ka forma të artritit që prekin edhe zonat anatomike jo-artikulare, si lëkura, sytë, sistemi i frymëmarrjes ose sistemi i gjëndrave limfatike.
Artriti: çfarë duhet të shmangni në tryezë
Një dietë që përfshin ushqime të caktuara dhe përjashton të tjerat mund të zvogëlojë ashpërsinë e simptomave te njerëzit me artrit inflamator dhe osteoartrit, si dhe të përmirësojë cilësinë e përgjithshme të jetës së tyre.
- Sheqerna të shtuara
Marrja e sheqerit duhet të jetë e kufizuar pavarësisht gjendjes inflamatore të trupit, por veçanërisht në rastet e artritit. Sheqernat e shtuar gjenden në karamele, sode, akullore dhe shumë ushqime të tjera, duke përfshirë ato më pak të dukshme si salca e Barbecue, ketchup ose simite hamburgeri. Soda me sheqer dhe ëmbëlsirat janë ushqimet që më shpesh mund të përkeqësojnë simptomat e artritit reumatoid. Për më tepër, ato mund të rrisin ndjeshëm rrezikun e inflamacionit të kyçeve.
- Mishi i kuq dhe i përpunuar
Disa kërkime e lidhin mishin e kuq dhe të përpunuar me inflamacionin që mund të rrisë simptomat e artritit. Për shembull, dietat e pasura me mish të kuq dhe të përpunuar shkaktojnë nivele të larta të shënuesve inflamatorë si interleukina-6 (IL-6), proteina C-reaktive (CRP) dhe homocisteina. Provat klinike kanë treguar se mishi i kuq zakonisht përkeqëson simptomat e artritit reumatoid. Në të kundërt, dietat me bazë bimore që përjashtojnë mishin e kuq përmirësojnë simptomat e artritit.
- Gluteni
Gluteni është një grup proteinash në grurë, elb, thekër dhe triticale (një kryqëzim midis grurit dhe thekrës). Disa kërkime e lidhin atë me rritjen e inflamacionit dhe sugjerojnë se një dietë pa gluten mund të lehtësojë ndjeshëm simptomat e artritit. Përveç kësaj, njerëzit me sëmundje celiake janë në rrezik të shtuar të zhvillimit të artritit reumatoid. Në mënyrë të ngjashme, individët me sëmundje autoimune si RA kanë një prevalencë dukshëm më të lartë të sëmundjes celiake sesa popullata e përgjithshme.
- Ushqime të përpunuara dhe të përpunuara
Artikujt ultra të përpunuar si ushqimet e shpejta, drithërat e mëngjesit dhe produktet e pjekura zakonisht janë të pasura me drithëra të rafinuara, sheqerna të shtuar, konservues dhe përbërës të tjerë potencialisht inflamatorë, të cilët mund të përkeqësojnë simptomat e artritit. Dietat perëndimore të pasura me ushqime shumë të përpunuara mund të rrisin rrezikun e RA duke kontribuar në inflamacion dhe faktorë rreziku si obeziteti. Përveç kësaj, në një studim me 56 persona me artrit reumatoid, ata që hanin sasi më të larta të ushqimeve ultra të përpunuara treguan faktorë rreziku në rritje për sëmundjet e zemrës, duke përfshirë nivele më të larta të hemoglobinës së glukozuar (HbA1c), një shënues afatgjatë i kontrollit të sheqerit në gjak. Prandaj, ushqimet e përpunuara mund të përkeqësojnë shëndetin e përgjithshëm dhe të rrisin rrezikun e sëmundjeve të tjera.
Alkooli
Për shkak se alkooli mund t’i përkeqësojë simptomat e artritit, kushdo me artrit inflamator duhet ta kufizojë ose shmangë atë. Njerëzit me spondiloartrit aksial – artrit inflamator që prek kryesisht palcën kurrizore dhe nyjet sakroiliake (SI) – të cilët konsumojnë sasi të tepërta alkooli, për shembull, kanë dëmtime strukturore të shtyllës kurrizore. Marrja e alkoolit mund të rrisë shpeshtësinë dhe ashpërsinë e sulmeve të podagrës dhe rrezikun e osteoartritit.
- Ushqimet e pasura me kripë
Njerëzit me artrit duhet të ndjekin një dietë me pak natrium. Ushqimet e pasura me kripë përfshijnë karkaleca, supë të konservuar, pica, disa djathra, mish të përpunuar dhe shumë produkte të tjera të përpunuara.
Një dietë me pak kripë redukton ashpërsinë e simptomave dhe manifestimeve të artritit reumatoid në krahasim me një dietë me shumë kripë. Kjo është e dukshme mbi të gjitha në rrezikun më të ulët të prishjes së kërcit dhe shkatërrimit të kockave, si dhe shënuesve më të ulët inflamatorë.
Glikacion i avancuar
Produktet përfundimtare të glikacionit të avancuar (AGE) janë molekula të krijuara përmes reaksioneve midis sheqernave dhe proteinave ose yndyrave. Ato ekzistojnë natyrshëm në ushqimet e papërpunuara të kafshëve dhe formohen përmes disa metodave të gatimit. Ushqimet shtazore me proteina të larta dhe me yndyrë të lartë që janë të skuqura, të pjekura, të pjekura në skarë janë ndër burimet më të pasura ushqimore të AGEs. Këto përfshijnë proshutë, biftek të pjekur në tigan ose të pjekur në skarë, pulë të pjekur ose të skuqur dhe hot dog të pjekur në skarë, patate të skuqura, margarinë dhe majonezë. Kur AGE-të grumbullohen në sasi të mëdha në trup, mund të ndodhë stresi oksidativ dhe inflamacioni. Stresi oksidativ dhe formimi i AGE janë të lidhura me përparimin e sëmundjes tek njerëzit me artrit.
Mund të jetë e dobishme të ekspozoheni në diell.
Për të luftuar artritin, edhe higjiena orale luan rolin e saj.
Leave a comment