Alergjia ushqimore dhe intoleranca ushqimore zakonisht ngatërrohen, pasi simptomat e intolerancës ushqimore herë pas here ngjajnë me ato të alergjisë ushqimore. Megjithatë, intoleranca ushqimore nuk përfshin sistemin imunitar dhe nuk shkakton reaksione të rënda alergjike (të njohura si anafilaksia). Intoleranca ushqimore gjithashtu nuk shfaqet në testimin e alergjisë.
Intoleranca ushqimore mund të jetë një koncept i vështirë për t’u kuptuar. Ndonjëherë, substancat brenda ushqimeve mund të rrisin shpeshtësinë dhe ashpërsinë e dhimbjeve të kokës nga migrena, skuqjeve (të tilla si urtikarie) ose shqetësimit të stomakut të zorrës së irrituar.
Alergjia ushqimore percaktohet si nje semundje e provokuar nga ngrenia e ushqimeve, te cilat nuk japin asnje shqetesim ne personat e pasensibilizuar (IgE vartese).
Alergjia ushqimore po rritet
Alergjitë janë në rritje në mbarë botën dhe alergjitë ushqimore gjithashtu janë bërë më të zakonshme. Shumica e alergjive shfaqen gjatë vitit të parë të jetës. Alergjia ndaj qumështit të lopës është një nga më të zakonshmet në fëmijërinë e hershme. Shumica e fëmijëve rriten nga alergjia ndaj qumështit të lopës përpara se të fillojnë shkollën. Pavaresisht se dieta ushqimore eshte e shumellojshme, vetem pak ushqime jane pergjegjese per alergjine ushqimore. Ne SHBA qumeshti, veza, kikiriku shkaktojne shumicen e reaksioneve alergjike ushqimore te femijet ndersa te te rriturit shkaktaret kryesore jane kikiriku, arra, peshku, frutat e detit. Ne zhvillimin e alergjise ushqimore kane nje rendesi te madhe dhe zakonet rajonale apo pergatitja e ushqimit. Psh.kikirikun ne Kine e hane te zier ndersa ne SHBA te pjekur dhe eshte pare qe pjekja e kikirikut me teper se 180 grade e rrit alergenicitetin e tij duke shpjeguar sesi ne Kine nuk ka fare alergji nga kikiriku pavaresisht konsumit.
Alergjia është një përgjigje imune
Alergjitë janë një reagim i tepruar i sistemit imunitar të trupit ndaj një proteine. Këto proteina mund të jenë nga:
- ushqimet
- polenet
- pluhur shtëpie
- qimet e kafshëve
- kallëpe.
Ata quhen alergjenë. Fjala alergji do të thotë që sistemi imunitar i është përgjigjur një substance zakonisht të padëmshme sikur të ishte toksike.
Intoleranca ushqimore është një reaksion kimik
Intoleranca ushqimore është një reaksion kimik që disa njerëz kanë pasi kanë ngrënë ose pirë disa ushqime; nuk është një përgjigje imune. Intoleranca ushqimore është shoqëruar me astmën, sindromën e lodhjes kronike dhe sindromën e zorrës së irrituar (IBS).
Simptomat e intolerancës ushqimore
Simptomat e intolerancës ushqimore mund të përfshijnë:
- nervozizmi
- dridhje
- djersitje
- palpitacionet
- frymëmarrje e shpejtë
- dhimbje koke, migrenë
- diarreja
- ndjesi djegieje në lëkurë
- shtrëngim në fytyrë dhe gjoks
- probleme me frymëmarrjen – simptoma të ngjashme me astmën
- reaksione të ngjashme me alergjitë.
Simptomat e alergjisë ushqimore
Simptomat e alergjive ushqimore të lehta deri në mesatare përfshijnë:
- ënjtje e buzëve, fytyrës, syve
- urtikarie ose zbehje
- ndjesi shpimi gjilpërash
- dhimbje barku, të vjella – këto janë shenja të anafilaksisë për alergjinë ndaj insekteve.
Shenjat e anafilaksisë (reaksion i rëndë alergjik):
- frymëmarrje e vështirë ose e zhurmshme
- ënjtje e gjuhës
- ënjtje ose shtrëngim në fyt
- fishkëllimë ose kollë e vazhdueshme
- vështirësi në të folur ose zë i ngjirur
- marramendje e vazhdueshme ose kolaps
- i zbehtë dhe floppy (fëmijët e vegjël).
Trajtim urgjent për reaksione të rënda alergjike (anafilaksi)
Për të parandaluar dëmtimin e rëndë ose vdekjen, një person me anafilaksë kërkon një injeksion të adrenalinës (epinephrine) në pjesën e jashtme të mesit të kofshës. Ata nuk duhet të lejohen të qëndrojnë në këmbë ose të ecin. Doza të tjera mund të jepen nëse nuk ka përgjigje pas 5 minutash. Jepni adrenalinë në fillim, pastaj qetësues të astmës, nëse kërkohet.
Njerëzve që konsiderohen nga mjeku i tyre si të rrezikuar nga anafilaksia u përshkruhet një injektor adrenalinë (si p.sh. EpiPen® ose Anapen®), i cili përmban një dozë të vetme fikse adrenaline. Injektorët e adrenalinës janë krijuar për t’u përdorur nga njerëz jo-mjekësorë dhe janë të disponueshëm direkt nga një farmaci.
Shkaqet e alergjive ushqimore
Kikirikët, arrat e pemëve, vezët, qumështi i lopës, gruri, susami, peshku, butakët dhe soja shkaktojnë shumicën e reaksioneve alergjike ushqimore. Alergjia ndaj kikirikut është një nga alergjitë më të zakonshme tek fëmijët më të rritur, pasi vetëm një në 4 fëmijë do ta kalojë alergjinë ndaj kikirikut.
Shkaqet e intolerancës ushqimore
Ushqimet që priren të shkaktojnë reaksione intolerance tek njerëzit e ndjeshëm përfshijnë:
- produktet e qumështit, duke përfshirë qumështin, djathin dhe jogurtin
- cokollate
- vezët, veçanërisht e bardha e vezës
- Përmirësuesit e shijes si MSG (monosodium glutamate 621)
- aditivëve ushqimorë
- luleshtrydhe, agrume dhe domate
- verë, veçanërisht verë e kuqe
- histamina dhe aminat e tjera në disa ushqime.
Gjetja e alergjenit
Kur simptomat shfaqen brenda pak minutash nga ngrënia e ushqimit të caktuar, e bën të lehtë identifikimin e alergjenit. Megjithatë, nëse shkaku është i panjohur, mund të nevojiten teste diagnostikuese, si p.sh.
- mbajtja e një ditari të ushqimit dhe simptomave për të kontrolluar modelet
- nën mbikëqyrjen e një specialisti klinik të imunologjisë/alergjisë ose dietologut, duke hequr të gjitha ushqimet e dyshimta për 2 javë, më pas duke i rifutur ato një nga një për të testuar për reaksione (përveç rasteve të anafilaksisë)
- testet me prick të lëkurës duke përdorur ekstrakte ushqimore ose teste gjaku IgG.
Parandalimi i alergjive ushqimore tek fëmijët
Parandalimi i alergjive tek fëmijët është një fushë aktive e hulumtimit. Gjetjet e deritanishme tregojnë se:
- Prenatal – nuk ka asnjë provë përfundimtare se shmangia e alergeneve gjatë shtatzënisë do të ndihmojë në parandalimin e alergjive tek fëmija juaj.
- Pas lindjes – ushqyerja ekskluzive me gji gjatë 4 deri në 6 muajt e parë duket se mbron nga zhvillimi i alergjive në fëmijërinë e hershme.
- Prezantimi i ushqimeve të ngurta (përfshirë ato që konsiderohen si alergjike) rekomandohet rreth 6 muajsh (por jo para 4 muajsh), mundësisht gjatë vazhdimit të ushqyerjes me gji.
- Ushqyerja me gji – shmangia e një ushqimi (përfshirë ushqimet që konsiderohen si shumë alergjike) nga një grua gjatë ushqyerjes me gji nuk rekomandohet.
- Formula e qumështit të sojës – studimet kanë treguar se përdorimi i formulës së qumështit të sojës nuk parandalon zhvillimin e alergjive tek fëmijët.
- Formula me bazë qumështi të lopës pjesërisht e hidrolizuar (zakonisht e referuar si formula HA) nuk rekomandohet për të parandaluar zhvillimin e alergjive ushqimore.
Shmangia e alergjenit ushqimor
Ju duhet të shmangni vetëm ushqimet ndaj të cilave keni një alergji të diagnostikuar. Mësoni termat e përdorur për të përshkruar këto ushqime në etiketat e ushqimeve, për shembull:
- proteina qumështi – qumësht, lëndë të ngurta qumështi pa yndyrë, djathë, kos, kazeinate, hirrë, laktozë
- laktozë – qumësht, laktozë
- vezë – vezë, albuminë veze, të verdhë veze, lecithin
- gluten – grurë, elb, thekër, triticale, krunde gruri, malt, tërshërë, miell misri, krunde tërshërë
- soje – kokrrat e sojës, proteinat bimore të hidrolizuara, izolat e proteinave të sojës, lecitina e sojës
- salicilatet – luleshtrydhet, domatet
Leave a comment